Bölümümüzde kataklismik değişen yıldızların gözlemlerini kullanarak bu cisimlerin değişkenlik karakteristiklerinin ve bu değişkenliklerin sebeplerinin ortaya çykarılması için araştırmalar yapılıyor. Bu araştırmaların temel hedefi, kataklismik değişenler hakkındaki bilgilerin birikimi ile yıldızların değişkenliklerinin kökenlerinin ortaya konması yoluyla normal ve değişen yıldızların daha iyi anlaşılmasıdır. Bunun yanısıra, örten çift yıldızlarda gözlenen dönem değişimlerinin ortaya çıkarılması ve değişimlerin sebeplerinin araştırılarak modellenmesi konusunda çalışılıyor. Bu tür çalışmaların temel hedefi ise, dönem değişimine sebep olan mekanizmaların anlaşılması yoluyla yıldızların iç yapılarının ve sistem dinamiklerinin tanınmasıdır. Grup çalışanları, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'nin teleskopları ile bölümün Çanakkale Ulupınar Astrofizik Gözlemevi'nde konuşlanmış olan İST60 teleskobunu kullanmaktalar.
(http://astronomi.istanbul.edu.tr/galaxy/index.html)
Grubumuzda, farklı fotometrik sistemler kullanılarak Galaksimizdeki yıldızların fiziksel parametreleri belirlenmekte ve bunlar yardımıyla Galaksimizin oluşumu, evrimi ve bugünkü yapısı incelenmektedir. Kullandığımız fotometri sistemleri fotografik RGU ve UBV; fotoelektrik Strömgren; CCD UBV, Vega, Sloan ve 2MASS dır. Sloan fotometrisi ile yıldızların mutlak kadirlerinin ve metal bolluklarının tayini çalışma grubumuzun kendi yöntemlerine göre yapılmaktadır. yıldızların popülasyon sınıflarına ayrımı ve Galaksiye ait model parametrelerinin tayinine ait yöntemler de yine grubumuza aittir. Fakat çalışma grubumuzun litetaratüre en önemli katkısı, Galaksi model parametrelerinin yıldızların kütlesinin bir fonksiıonu olduğunu keşfetmesidir. Grubumuz birçok yurtdışı bağıntısı vardır. Başlıcaları, Basel Astronomi Enstitüsü (İsviçre) ve Cambridge Üniviersitesi Astronomi Enstitüsü (İngiltre) dür.
Türkiye’de ilk olarak 1945 yılında İ.Ü.Gözlemevi’nde başlatılan ve başlangıçta 10cm’lik bir projeksiyon diski üzerinde Güneş leke gruplarının yerlerini işaretlemekten ibaret olan sistematik Güneş gözlemleri, sonradan 25 cm’lik izdüşüm görüntüsü üzerinde yapılan daha detaylı fotosfer çizimleriyle devam ettirilmiş ve buna Lyot filtresinin kullanıldığı dar bant H-alfa kromosfer gözlemleri de eklenerek günümüze kadar gelmiştir.
Gözlemevimizde Güneş’in fotosfer ve kromosfer tabakaları halen, 30cm açıklıklı bir astrografın gövdesine bağlı bulunan 13cm x 200cm ve 12cm x 232cm açıklık ve odak uzaklıklı iki refraktör yardımıyla, hava şartlarının müsait olduğu her gün tüm çalışma gruplarından elemanların katılımıyla gözlenerek çizim ve fotograflama yoluyla kaydedilmektedir.
Yanısıra Güneş Grubu elemanlarınca yürütülen çalışmalar, genel başlıklar halinde, şunlardır:
- Kromosfer Dinamiği: İki boyutlu spektroskopi vasıtasıyla kromosferik ossilasyonların ve ince yapı elemanlarının araştırılması (Almanya-Göttingen Üniversitesi Gözlemevi ile bağlantılı olarak).
- Fraunhofer Çizgi Asimetrisi: Absorbsiyon çizgi profillerinin asimetrilerinin ölçülmesi suretiyle fotosferik konveksiyonun ve çizgi oluşumuna katkıda bulunan diğer dinamiklerin çalışılması.
- Çevrimsel Aktivite: Güneş’in 11 yıllık aktivite çevriminin takibi; kromosferik olayların ve leke gruplarının morfolojik ve evrimsel olarak incelenmesi
(http://cosmology.istanbul.edu.tr/)
Bölümümüzde yürütülen Galaksi-dışı astronomi çalışmaları, ülkemizde gelişmekte olan alanlardan birisidir. Çalışma grubumuzun ilgilendiği konular, galaksi kümelerinin belirlenmesi, dağılımları, çoklu dalgaboyunda incelenmeleri başta olmak üzere; galaksilerdeki yıldız oluşum etkinliklerinin karakterize edilmesi, farklı çevrelerdeki eliptik galaksilerin yapısal ve fotometrik özellikleri ve genel olarak çevrenin galaksi evrimi üzerindeki etkileridir. Bu konulardaki çalışmalar son zamanlarda somutlaşmaya başlamış ve ulusal ve uluslararası projelerle desteklenmiştir. Bu projelerin başında Avrupa Uzay Ajansı'nın XMM-Newton uydusuyla yürütülen The XMM Ultimate Extragalactic Survey (XXL) projesi gelmektedir. Grubumuz Nice Gözlemevi (Fransa) başta olmak üzere çeşitli kurumlarla işbirliği yapmaktadır.
Değerli hocamız merhume Prof. Dr. Nüzhet Zihni Toydemir Gökdoğan ile başlayan “Yıldız Atmosferleri” çalışmaları Bölüm’ümüzde halen devam etmektedir. Yapılan çalışmaların özü, özellikle B, A, F, G türü anakol yıldızları, B, A, F türü özel yıldızlar ve süperdev yıldızların ayrıntılı tayfsal analizlerine dayanmaktadır.
Çalışmalarımızda söz konusu yıldızların atmosferlerinin nitel ve nicel analizleri yapılmakta, kimyasal bolluk anormallikleri ve nedenleri ortaya çıkartılarak Galaksi’nin kimyasal kompozisyonun araştırılmasına ilişkin çalışmalara katkıda bulunmak amacı güdülmektedir.
Özellikle 1985 yılından beri, The Citadel Fizik Bölümü (A.B.D) ve Dominion Astrofizik Gözlemevi (Kanada) bağlantılı (özellikle Prof. Dr. Saul J. Adelman ile işbirliği içinde) olarak sürdürülen çalışmalarda yeni gözlem teknikleriyle elde edilen yüksek ayırma güçlü tayflardan yararlanılmakta ve konuyla ilgili devamlı geliştirilmekte olan atmosfer analizi yazılımları kullanılmaktadır. Analizlerde kullanılan varsayım genellikle LTE olmakla birlikte, son zamanlarda bilgisayarların işlem gücünün artması ve LTE den çok daha karmaşık matematiksel ayrıntıyı içeren NLTE varsayımına ilişkin yazılımların gelişmesi, NLTE analizlerin de çalışmalarımızda kullanılmaya başlanmasına olanak sağlamıştır.
Yakın gelecekte TUG’daki tayfçekerin devreye girmesiyle kendi verilerimizle de bu tür analizlerin yapılması planlanmaktadır.
(http://highenergyastro.istanbul.edu.tr/)
Bölümümüzde Chandra, XMM-Newton, RXTE, ROSAT, ASCA gibi x-ışın uydularının gözlem verileri analiz edilerek, başta X-Işınlarında Sönük İzole Nötron Yıldızları ve Kataklismik Değişenler olmak üzere çeşitli x-ışın nokta kaynaklarının x-ışın emisyonlarının doğası anlaşılmaya çalışılmaktadır. Ayryca ROTSE projesi çerçevesinde TUG'a kurulan ROTSE-IIId teleskopu ve yine TUG'dan yapılan gama-ışın patlaması takip gözlemleri ile gama-ışın patlamalarının doğasıda anlaşılmaya çalışılmaktadır.
